အခြားလင့်ခ်များ

Visual Rebellion သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်းမြန်မာသတင်းထောက်များ၊ ဓာတ်ပုံပညာရှင်များ၊ ရုပ်ရှင်ရိုက်ကူးပညာရှင်များနှင့်အနုပညာရှင်များအား ထောက်ပံ့ကူညီရန်နှင့် ယင်းတို့၏ လက်ရာများအား ထုတ်ဝေနိုင်ရန် ဖွဲ့စည်းထားသော စုပေါင်းပလက်ဖောင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

တီထွင်ဖန်တီးမှုနှင့်မီဒီယာအသိုင်းအဝိုင်းများသည် အထူးသဖြင့်ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခံနေရပြီး အတင်းအကြပ်လျှို့ဝှက်လုပ်ဆောင်ခံနေရသည်။ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်၏ သတ်ဖြတ်မှုကြောင့် သတင်းထောက် သုံးဦးသေဆုံးပြီး သတင်းထောက် ၁၂၀ ကျော်ဖမ်းဆီးခံထားရသည်သာမက မြန်မာနိုင်ငံသည် သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်အနေဖြင့် နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ တွင် ၁၇၆ အဆင့်သို့ လျော့ချသွားသည်။ နိုင်ငံအတွင်း သတင်းအချက်အလက်ဆိုင်ရာတိုက်ပွဲအရှိန်အဟုန်ပြင်းထန်လာသည်နှင့်အညီ Visual Rebellion အနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်ဖြစ်ပျက်နေသောအကြောင်းအရာများနှင့်ပတ်သက်၍ တန်ဖိုးကြီးပြီးယုံကြည်ရသော အကြောင်းအရာများကို ဆက်လက်ထုတ်လုပ်ပြီးဖြန့်ဝေနိုင်ရန်အတွက် မြန်မာဖန်တီးပညာရှင်များကို လိုအပ်သောအရင်းအမြစ်များထောက်ပံ့နိုင်ရန်ရည်ရွယ်ပါသည်။

၄င်းတို့၏ အချိန်မျဉ်း (https://visualrebellion.org/timeline) သည် အာဏာသိမ်းချိန်မှစတင်၍ မြေပြင်တွင်ဖြစ်ပေါ်နေသောအဖြစ်အပျက်များကို မြန်မာနိုင်ငံနှင့်ထိုင်းနိုင်ငံနယ်စပ်တွင် အခြေစိုက်သော အဖွဲ့များ၏မူရင်းအစီရင်ခံစာနှင့်ဓာတ်ပုံများနှင့်အတူတကွ တစ်လနှစ်ကြိမ်တင်ပြလျှက်ရှိသည်။

၁၉၆၂ တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများ၏ စစ်အာဏာရှင်ကိုတော်လှန်ခဲ့မှု့ အားအမှတ်ရလျက် ထို နေ့အတွက် နှစ် ၆၀ ပြည့် အထိမ်းအမှတ် အဖြစ် ဇူလိုင် ၇ရက်တွင် တနိုင်ငံလုံး ၌ ၎င်းနေ့၏အမှတ်တယ သပိတ် ပွဲများဆင်နွဲခဲ့ ပါသည်။  စစ်အာဏာရှင် နေဝင်း အစိုးအားကျောင်းသားများ၏ တော်လှန်မှု့ဖြစ်သော “ဇူလိုင် (၇) ထကြွပုန် ကန်မှု့” သည် ထိုခေတ်ကာလ၏အစောဆုံးလူထုလှုပ်ရှားမှုဖြစ်ခဲ့ကာမတ်လ အစော ပိုင်း တွင်စတင်ခဲ့ပါ သည်။

ထိုနေ့၌ ကျောင်းသားများဆန္ဒပြတော်လှန်မှု့အတွင်း စစ်တပ်မှ ပစ်ခပ်နှိမ်နှင်းမှုများပြုလုပ်ခဲ့ပြီး၊  စစ်ပွဲ များတွင်ပင်အသုံးမပြုရသေးသော G-3 မောင်းပြန်စက်သေနတ်များဖြင့် အကြမ်ဖက်ပစ်ခတ်နှိမ်နင်း ခဲ့ရာ ကျောင်းသားလူငယ် ဒါဇင်များစွာ ဒဏ်ရာရ၊ သေဆုံးခဲ့ကြရပါသည်။ ၎င်းနေ့ တွင်မြန်မာ့အသံရေဒီယို မှတဆင့် စစ်အာဏာရှင်နေဝင်း၏ ငါးမိနစ်စာပြောကြားမှု့မိန့်ခွန်းတွင် “မိမိတို့အားချိန်းခြောက်မှု များ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ပါက ဓါးကိုဓါးချင်း၊ လှံကိုလှံခြင်း ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း” မိန့်ခွန်းထဲ တွင်ထည့်သွင်းပြောကြားသွားခဲ့သည်။ ဖြစ်ပျက်သွားသောတိုင်းပြည်၏ သမိုင်းဝင်သတ်ဖြတ်၊ ဖျက်ဆီးမှု့ ကြီးပြုလုပ်ပြီးနောက် စစ်အာဏာရှင်နေဝင်းသည် မြို့တွင်းရှိ၊ တက္ကသိုလ်၊ ကောလိပ်၊ နှင့် ပညာရေး စသည် ဖြင့်(ကျောင်းသားများ) နှင့်သက်ဆိုင် သောအရာအားလုံးကို မြို့ပြင်သို့ပြောင်းရွေ့ရန်အမိန့်ထုတ်ခဲ့ပြီး၊ နိုင်ငံ တော်၏ကျောင်းသာသမဂ္ဂအဆောက် အဦးကိုလည်း ဒိုင်းနမိုက်ဖြင့်အပြီးတိုင် ဖေါက်ခွဲဖျက်ဆီးပစ် လိုက် ပါ သည်။

            ၁၉၂၀ ကိုလိုနီဆန့်ကျင်ရေးမှစတင်ကာ၊ ၁၉၆၀ နှစ်ဦးကာလ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှား မှုများမှ တဆင့်၊ ယခုလက်ရှိ (CDM) အစိုးရဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှု့ များတိုင်အောင်၊ ဦးဆောင်လှုပ်ရှားခဲ့ သော ၊ သမဂ္ဂ အဖွဲ့များနှင့်ကျောင်းသားအဖွဲ့အစည်းများသည် ဒီမိုဂရေစီလမ်းကျောင်းကိုရှေးရှုသော၊ ရှေ့ ပြေးလှုပ်ရှား မှု့များဖြစ်ခဲ့သလို၊ ယနေ့ ထိတိုင်လည်း အစိုးရမင်းအဆက်ဆက်မှဖိနှိပ့်ခံနေရဆဲ အသင်း အ ဖွဲ့များ ဖြစ်နေပါ သည်။ ယခုတကြိမ်တွင်လဲ အာဏာရှင်များ၏ဝါဒဖြန့်မှု့များနှင့် အဟန့်အတားများသည် ယနေ့ ခေတ် လူငယ်များ ရှေ့ မှောက် တဖန်ကျ ရောက်လာလျက်၊ မိမိတို့၏နိုင်ငံ နှင့်ဘဝများကိုပျက်စီး ကျိုးပျက် စေမှု များဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ၊ လက်ရှိလူငယ် သွေးသစ်များမှနေ၍ အတိတ်မှ ဖြစ်ရပ်များကို သင်ခန်းစာယူပြင်ဆင်လျက်၊ မိမိတို့၏အနာဂါတ် အတွက်စစ်အာဏာရှင်များကိုဆန့်ကျင်တော်လှန် လျက် ရှိနေကြပေသည်။

အာဏာသိမ်းခြင်းမစတင်မှီအချိန်တွင်၊ တိုင်းသူပြည်သားများအနေဖြင့် “ဇူလိုင် ၇ ရက်” ၏အဖြစ် အပျက်၊ နှင့် ထိုနေ့ရက်အပေါ်စိတ်ဝင်စားမှုမှာ အကန့်အသတ်ရှိခဲ့ ပြီး၊ စိတ်ပါဝင်စားမှု့နည်းခဲ့ကြ သော် လည်း၊ ၎င်းနောက်တွင် ထိုအကြောင်းအရာပေါ်ပြန်ပြောင်းသတိရလျက်၊ မိမိတို့ကိုယ်ကိုသတိကပ်စေကာ ပြင်ဆင် စေခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် တော်လှန်မှု့ပုံစံများအနေဖြင့် မြို့ပေါ်တွင်၊ ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြမှုများဦး ဆောင်ပြု လုပ်ခြင်းနှင့် တောထဲတွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်(PDF) များဖွဲ့စည်းကာ၊ သမိုင်းတွင်စေမည့် ဖြစ်ရပ်များ ကိုဖန်တည်းကာ၊ ပေးဆပ်ကြခြင်းများဖြင့်၊ သမိုင်း၏သတိယစရာ၊ အမှတ်ယ နေစရာလှုပ်ရှားမှု များ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပါ သည်။

ရန်ကုန်၏ တခုသောနံနက်ခင်းတွင်အမျိုသမီးတစ်ဦးအပါအဝင်၊ လူငယ်ဆယ်ဦးသည် ရွှေတိဂုံ စေတီမြောက် ဘက်မုဂ်ဦး၊ ဓါတ်လှေကားအနီးတွင် လက်သုံးချောင်းထောင်လျက်ဓါတ်ပုံရိုက်မှု ဖြင့် ဖမ်းဆီးခံ ခဲ့ရပါတယ်။ ၎င်းအပြင် တခုသောညနေခင်းတွင်လည်း လှိုင်မြို့နယ် သုခမှတ်တိုင်အနီးတွင် ဆန္ဒပြလူငယ် များအား အာဏာပိုင်များမှ ကား ဖြင့်တိုက်သတ်၊ ဖြိုခွင်းမှုဖြစ်စဉ်များ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါသည်။

၎င်းအပြင် အခြားတဖက် အဖွဲ့၏ သေဆုံးမှု့များသည်လည်း ထိုနေ့တွင်ပင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါသည်။ သင်္ကန်း ကျွန်းမြို့နယ် ရှိရပ်ကျေးခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးဖြစ်သော ဦးရဲထွဋ်နှင့်ဦးဇော်ထွန်း၊ ဒဂုံမြို့သစ်၊ ၁၁ လမ်း နှင့် ၆လမ်းတို့တွင်နေ ထိုင်သူတို့အား၊ အောင်ဇေယျ ၅လမ်း ရွှေကြာလက္ဘက်ရည်ဆိုင် ၌ ထိုင်နေ စဉ်၊ နံနက် ၉း၃၀ခန့် တွင်၊ အမည်မသိ လူများ မှဆိုင်ကယ်ဖြင့်လာရောက်ပြီး ပစ်ခတ်ကာ၊ ဦးခေါင်း ထိမှန် သေဆုံး ခဲ့ကြပါသည်။ ၎င်း တို့နှစ်ဦးမှာထိုရပ်ကွက်၌ ဒလန် အမည်ပေါက်နေသူများဖြစ်ကြောင်း ရပ်ကွက် နေထိုင်သူ များ၏ ပြောဆို မှု အရသိရှိရပါသည်။

မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ကျောက်ဆည်မြို့နယ်၊ ဇရပ်ဖြူကျေးရွာ ရှိ စစ်ကောင်စီခန့် အုပ်ချုပ်ရေးမှုး ဦး အောင်စိုးလင်းသည်လည်း၊ မိမိ၏သမီးငယ်အားကျောင်းကြိုစဉ် ညနေ ၃း၀၀ တွင်ပစ်ခတ်သုတ်သင်ခံခဲ့ ရပါ သည်။ အလောင်းအားဆေးရုံသို့ယူဆောင်သွားကြောင်းသိရှိရပြီး၊ မည်သည့်အဖွဲ့မှာလုပ်ဆောင် ခဲ့မှန်း မသိကြောင်းလည်း ဒေသခံတစ်ဦး၏ပြောပြချက်အရ သိရပါ သည်။

နောက်ဆက်တွဲအနေဖြင့် ကလေးသူငယ်များကယ်ဆယ်ရေးနှင့်ပြုစုစောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့၏ဖေါ်ပြ ချက်များ အရ မေလ ၂၀၂၁ မှ ဧပြီလ ၂၀၂၂ အတွင်း ကျောင်းများ၊ ကျောင်းအဆောက်အုံးများကိုတိုက် ခိုက်မှု အကြိမ်ပေါင်း၂၆၀နှင့် ၎င်းထဲတွင်၊ လက်နက် ကြီးပစ်ခတ်ပေါက်ကွဲမှု၊ ဗုံးဆံ၊ လက်နက်ပစ်ခတ်မှုများ လည်း ပါဝင်ပါ သည်။ ၎င်းမှာ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုများဖြစ်စဉ်များ၏  လေးပုံသုံးပုံခန့်ဖြစ်ကြောင်း လေ့ လာတွေ့ ရှိရပါ သည်။ 

ကျောင်းသားလူငယ်များသည် စစ်ကောင်စီ၏ဖွင့်လှစ်ထားသော၊ ၎င်းတို့၏စနစ်အောက်တွင်ရှိ သော ကျောင်း များတွင်တက်ရောက်ခြင်းမပြုတော့ပဲ၊ ထိုစနစ်၏ပြင်ပကျောင်းများတွင်သာဆက်လက် ပညာရှာ ဖွေ လျက်ရှိ ကြပါသည်။ ၎င်းအပြင် တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများသည်လည်း ပြည်ပ ကျောင်းများ သို့သာတက် ရောက်ရန် ကြိုးစားအားထုတ်လာကြပြီး၊ အများစုမှာ ထိုင်းနိုင်ငံရှိတက္ကသိုလ်များတွင်တက် ရောက် လျက် ရှိ ကြပါသည်။ အခြေခံပညာအထက်တန်းကျောင်းများအတွက်လည်း NUG အမျိုးသားညီ ညွတ်ရေးအစိုးရ နှင့် တိုက်ရိုက် ဆက်သွယ်ဖွင့်လှစ်သော On line ပညာရေးစနစ်သင်ကြားမှု့ အောက်ရှိ ကျောင်း များတွင် ချိတ် ဆက်လျက် တက်ရောက်နေကြရပါသည်။ ၎င်းအပြင် လွတ်မြောက်နယ်မြေ၊ တိုင်း ရင်းသား မျိုးနွယ်စုများ၏ ကိုယ်ပိုင် အထက် တန်းကျောင်းများတွင်လည်းတက်ရောက်နေကြပါသည်။ NUG နွေဦးတက္ကသိုလ် ပညာရေးအစီစဉ် လည်း လုပ်ဆောင်နေပြီး၊ အင်တာနက်လိုင်းများ၊ ကောင်းမွန်လျက်၊ လုံ ခြုံစိတ်ချရပါက၊ ဆက်လက်ပုံ မှန်လည်ပတ် နေနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉၈၈ ဒီမိုကရေစီ တော်လှန်ရေးကာ လမှာကဲ့သို့ပင်၊ အချို့လူငယ် များသည်လည်း ၎င်းတို့၏ပညာရေးကိုခေတ္တစွန့်လွှတ်လျက် လက်နက်ကိုင် လမ်း စဉ်ကိုသာရွေးချယ်ကာ တောတွင်းလက်နက် ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများဖြင့်သော်၎င်း၊ PDF ပြည်သူ့ ကာ ကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ များနှင့် သော်လည်းကောင်းချိတ်ဆက်ကာ အာဏာရှင်ကိုတွန်းလှန်လျက်ရှိကြပါသည်။

“လက်ရှိကျွန်တော်တို့ရဲ့ပညာရေးစနစ်ဟာ၊စစ်ကျွန်သက်ရှည်ဖို့အတွက်စီစဉ်ထားတဲ့ပညာရေးဖြစ်လို့၊ ဒီ “စစ်ကျွန်ပညာရေး” ကိုအပြီးသတ်ဖို့ ကျွန်တော်တို့ ဘွိုင်းကော့ လုပ်ဖို့လိုအပ်တယ်” ဟုမြစ်ကြီး နား မြို့၊ အခြေခံပညာ ကျောင်းသားများသမဂ္ဂ ဥက္ကဌ၊ ၁၇ နှစ်အရွယ်ကျောင်းသားတဦး မှ ကျွန်တော်တို့၏ မိတ် ဆွေအဖွဲ့အ်းဖြစ် သော “ From Our Place to Frontline” ကိုပြောပြပါသည်။ စစ်အာဏာရှင်များဘက် မှလည်း၎င်းတို့၏ယန္တရား ပုံမှန်လည်ပတ်နိုင်မည့် အရေး မည်သို့ပင်ကျောင်းသူ/သားပေါင်း ထောင်ကျော် သတ်ဖြတ်ထားစေကာမူ ကျောင်း များပုံမှန်ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်နိုင်ရေးကိုသာကြိုးစားလုပ်ဆောင် လျက်ရှိ ပါ သည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည်လည်း ထို သွေးစွန်းသောလက်များဖြင့် ဆွဲဖွင့်ထားသောကျောင်းတံကား များကို ဖြတ်ကျော်လျက် ကျောင်းခန်းအတွင်း သို့ ဝင်ရန် ကျောင်းသို့သွားမည်မဟုတ်ပေ။

            သို့သော်ယခုနှစ်စာသင်နှစ်အစကျောင်းဖွင့်ကာလ ဇွန်လတွင် ကျောင်းသားမိဘများ၊ ဆရာ၊မများ၊ ကျောင်းသူ/သားများကိုယ်တိုင်ပင် ဒွိဟဖြစ်ကာဆုံးဖြစ်ရခက်ခဲသွားကြရပါသည်။ အကြောင်းရင်းမှာ Social Media များ နှင့် Channels များပေါ်တွင်ဖြစ်ပေါ်နေသော ကျောင်းပြန်တက်ရန်ပြင်ဆင်နေသောအုပ်စုနှင့် CDMဆက်လက်ပြုလုပ်မည့်အုပ်စုနှစ်ခ ုအကြားပဋိပက္ခများဖြစ်ပါသည်။ ကျောင်းပြန်တက်မည့်ကျောင်းသား များသည်လည်း ကိုဗစ်၂၀၂၀မှစတင်၍ကျောင်းပိတ်ထားခဲ့ရခြင်း၊ နိုင်ငံရေးအခြေအနေများကြောင့်ကျောင်းမ တက် ပဲနေခဲ့ရသည်မှာ၃နစ်ရှိခဲ့ပြီဖြစ် သောကြောင့်မိဘများမှ အတင်းအကြပ် ကျောင်းတက်စေခြင်းခံရ ကြ ရသည်။ မိမိကိုယ်တိုင်ပင်လျင် cdm အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်သော်လည်း တကယ့်တကယ်အလုပ်လုပ်ရန်အတွက်မူ ဘွဲ့ ဒီဂရီလိုအပ်လာပါသည်။ အနည်းဆုံးအလုပ်တခုရရန်အတွက်မူ ဘွဲ့တစ်ခုရှိရန်လိုအပ်လာပါသည်။ ယခု လက်ရှိနိုင်ငံရေးအခြေအနေသည်မည်၍ မည်မျှကြာမည်ကိုမည်သူမျှ မခန့်မှန်းနိုင်ကြောင်းကိုလည်းနောက် ဆုံးနှစ်တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားတစ်ဦးမှ ပြောပြပါသည်။

            တက္ကသိုလ်ကျောင်းသူတစ်ဦး ယွန်းယွန်းမှလည်း၊ သူ၏ကိုယ်ပိုင်ခံယူချက်အရမူ cdm ပြုလုပ်လို သော်လည်းမိဘများ၏အတင်းအကျပ် ဖိအားပေး မှုများကြောင့်တက္ကသိုလ်သို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ခဲ့ရ ကြောင်းပြောပြပါသည်။ သူမကပြောသည်မှာ “ကျွန်မဒီမှာလုံးဝမရှိချင်ဘူး၊ ကျွန်မမိဘတွေကိုငြင်းဆန်ခဲ့ ပေမဲ့မရဘူး။ ကျွန်မအရမ်းစိတ်ဓါတ်ကျတယ်။” သူမသည်ယခု ပြည်တက္ကသိုလ်ကျောင်းဝင်းတွင်နေထိုင် လျက်ရှိပြီး၊ အကယ်၍ သူမထိုကျောင်းဝင်းမှထွက်ပြေးမည်ဆိုလျင် သားသမီးနှင့်မိဘအကြား ပဋိပက္ခများ၊ မိသားစုအတွင်ပြဿနာများမှာသူမအတွက်ဆုံးနိုင်တော့မည်မဟုတ်ပေ။ ထိုကဲ့သို့ပြသနာများကြုံတွေ့ရ ခြင်းသည်ပညာရေး၌ စစ်အာဏာရှင်များ၏အရောင်ဆိုးထားမှု့များ၊ ပါဝင်စွက်ဖက်မှုများ ကြောင့် ဖြစ် ပါသည်။ “ကျောင်းဆောင်အပြင်မှာစစ်သားတွေနဲ့ဝိုင်းထားပြီးကျောင်းတက်နေရတာကျွန်မအရမ်းကျောက်တာပဲ။”

            မြန်မာနိုင်ငံပညာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ထုတ်ပြန်ချက်အရ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ပညာသင်နှစ်တွင်ကျောင်း တက်သူ ၉.၇သန်း၊ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ တွင်ကိုဗစ် ကြောင့်ကျောင်းသားမရှိပေ။ ၂၀၂၁-၂၀၂၂တွင် ကျောင်းတက် သောကျောင်းသားဦးရေ၂.၃ သန်းနှင့် ၂၀၂၂-၂၀၂၃တွင် ၃.၃သန်းသာရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် စစ်တပ်မှအာ ဏာသိမ်းပြီးနောက် ၁နှစ်ခွဲအနေအထားတွင် ပြဿနာများ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေပြီး ကျောင်းနေရမည့်အ ရွယ်ကလေးငယ်ပေါင်း၄သန်းသည်ပညာသင်ကြားခွင့်မရပဲရှိနေပြီး၊ ကလေးသူငယ်ဦးရေ ၂သိန်းခွဲလောက် မှာ မိမိတို့၏ အရပ်ဌာနေများ ကိုစွန့်ခွာလျက်ပြေးလွှားနေကြရပါသည်။