Practical Considerations for Public Participation in Constitution-Building: What, When, How and Why?
မျက်မှောက်ခေတ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ တည်ဆောက်ကျင့်သုံးခြင်းတွင် ပြည်သူလူထု ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်းသည် အဓိကအင်္ဂါရပ်တစ်ခုအဖြစ် ပါဝင်သည်။ တက်ကြွထိရောက်စွာ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်းကြောင့် ရရှိနိုင်သည့် အကျိုးကျေးဇူးများစွာရှိပြီး ဒီမိုကရေစီနှင့်စပ်လျဉ်းသည့် တစ်ဦးချင်းစီ၏ အမူအကျင့်နှင့် သဘောထားများကို မွမ်းမံမြှင့်တင်ခြင်းမှသည် အုပ်ချုပ်ရေးအလွှာရှိ နိုင်ငံရေးအာဏာလွှမ်းမိုးသူများ၏ ညှိနှိုင်းမှုဟန်ချက်ကို မွမ်းမံခြင်းအထိ အကျိုးသက်ရောက်နိုင်ကာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေရန် မြှင့်တင်ခြင်းနှင့် အကျိုးဆက်ရလဒ်များကို ပိုမိုခိုင်မာစေခြင်းဖြင့် ဒီမိုကရေစီနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေခြင်းတို့ကိုလည်း လုပ်ဆောင်နိုင်သည်ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။ သို့ရာတွင် ဤရလဒ်များကို ပြည်သူလူထု ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်းမှတစ်ဆင့် ရရှိနိုင်ခြင်း ရှိ၊ မရှိနှင့် မည်သို့ရရှိနိုင်မည်တို့ကိုမူ ကောင်းစွာနားလည်နိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။ ပြည်သူလူထု ပါဝင်ဆောင်ရွက်သည့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ တည်ဆောက်ကျင့်သုံးခြင်းနှင့်စပ်လျဉ်း၍ မိမိတို့အနေဖြင့်သိရှိသည်ဟု ယူဆထားသည့် အချက်များကို သီအိုရီအရသာ ဖော်ထုတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ တူညီသော လုပ်ငန်းစဉ်များဟူ၍ မရှိသည့်နည်းတူ ‘ပါဝင်ဆောင်ရွက်မှုရှိသော လုပ်ငန်းစဉ်’ တွင် မည်သည့်အချက်များ ပါဝင်သည်ကိုလည်း ဘုံသဘောတူညီထားသည့် အနက်ဖွင့်ဆိုချက် မရှိပေ။
သို့ရာတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်သူများအနေဖြင့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၌ ပြည်သူလူထု ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်းသည် မည်သို့မည်ပုံရှိပြီး မည်သည့်အကြောင်းကြောင့် မည်သည့်အချိန်၌ လုပ်ဆောင်အသုံးချရမည်နည်း ဆိုသည့် အဓိကမေးခွန်းကို အခိုင်အမာဖြေဆိုနိုင်ရမည်ဖြစ်သည်။
ဤစာစောင်တွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ တည်ဆောက်ကျင့်သုံးခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်အဆင့်ဆင့်၌ ပြည်သူလူထု ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်း၏ သဏ္ဍာန်နှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို (မည်သည့်ပါဝင်ဆောင်ရွက်မှုကို မည်သည့်အချိန်တွင် မည်ကဲ့သို့ ဆောင်ရွက်မည်) ရှင်းလင်းဖော်ပြထားပြီး ပြည်သူလူထုနှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ခြင်းသည် နိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများအပါအဝင် လုပ်ငန်းစဉ်၏ ဟန်ချက်များအပေါ် မည်သို့လွှမ်းမိုးသက်ရောက်ကြောင်းကိုလည်း (ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်း၏ အကြောင်းရင်း) ထည့်သွင်းသုံးသပ်ထားသည်။
Public participation has become a core element of modern constitution-building.
Robust participation is credited with a range of benefits—from improving individual behaviours and attitudes to democracy to shaping elite bargaining dynamics, improving constitutional content, and strengthening outcomes for democracy and peace. Yet it is not well understood whether and how public participation can achieve these ends. Much of what we think we know about participatory constitution-building remains theoretical. No two processes are alike, and there is no agreed definition of what constitutes a ‘participatory process’.
Yet national decision-makers must contend with the key question: What does a robust participation process look like for a particular country, at a particular time, in a particular context? What considerations and principles can be derived from comparative experience to guide decisions?
This Policy Paper unpacks the forms and functions of public participation across different stages of the constitution-building process and considers the ways in which public engagement can influence the dynamics of the process, including political negotiations.
Comments/Questions?